Analiza omawia sposób przedstawienia świata wojny w filmie Westerplatte w reżyserii Stanisława Różewicza, ze zdjęciami Jerzego Wójcika. Początkowa część filmu przedstawia przygotowania załogi placówki wojskowej na półwyspie Westerplatte do obrony na wypadek wojny. Tuż przed rozpoczęciem działań wojennych kamera rusza w ślad za jednym z żołnierzy, koncentrując na nim uwagę widza.
Charakterystyczny dla twórczej wrażliwości Stanisława Różewicza jest sposób pokazania wybuchu wojny nie tylko przez reakcję ludzi, ale także najsłabszej i całkowicie bezbronnej istoty, którą jest pies majora. Rozpoczynająca się wojna obejmuje w filmie cały świat przedstawiony.
Alarm w koszarach został sfilmowany w poetyce ekspresjonistycznej. Intensywnej obecności światła i głębi cieni towarzyszy duża dynamika ruchu w kadrze.
Kamera Jerzego Wójcika towarzyszy walczącym żołnierzom. Jest tuż obok nich w okopach, rowach łącznikowych i na stanowiskach strzeleckich. W chwili wybuchu granatów zostaje zarejestrowane przez kamerę drżenie ziemi.
Stanisław Różewicz pokazuje świat, który został zagarnięty przez wojnę w sposób całościowy. Pokazuje walkę żołnierzy i płonący obok nich las. Martwy człowiek zostaje pokazany w podobny sposób jak mur zniszczonej wartowni.
Martwy żołnierz przysypany po wybuchu piachem jest szary jak ziemia, która przyjmuje jego ciało. Aby pokazać efekt wybuchu, ziemię przysypującą człowieka, na planie filmu detonowano małe ładunki pirotechniczne. Tylko w ten sposób można było uzyskać wiarygodne – dla osób, które przeżyły wojnę – rozłożenie rozsypanego piachu na leżącej postaci. Scena, w której zostaje ranny porucznik Pająk jest charakterystyczna dla sposobu pokazywania świata wojny w filmie Westerplatte. Pociski ranią żołnierza i jednocześnie niszczą stojące wokół drzewa. W czasie realizacji filmu oszczędzano przyrodę. Te same ścięte przez pociski pnie drzew były wykorzystywane wielokrotnie.
Scena, w której major Sucharski wydaje rozkaz o kapitulacji, ukazuje samotność dowódcy w momencie podejmowania tak trudnej decyzji. Major wyłania się z głębi kadru jakby wychodził ze świata swoich myśli. Po podjęciu decyzji o kapitulacji ponownie znika w głębi ciemnego korytarza.
W ostatniej scenie filmu pozostali przy życiu obrońcy Westerplatte idą wśród potrzaskanych pociskami drzew. Żołnierze i otaczający ich, prawie już nieistniejący las, zostają zjednoczeni w finałowym obrazie śmierci, którą niesie wojna.
© Seweryn Kuśmierczyk
